Διατροφή και Εμβολιασμός. Όσα πρέπει να γνωρίζετε

ΝΟΠΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.(*)

Πολλοί θα αναρωτηθείτε τι σύνδεση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε ανοσοποίηση και διατροφή…Και όμως υπάρχουν αρκετά διατροφικά στοιχεία που μπορούν είτε να συμβάλλουν είτε να αποτελέσουν φραγμό κατά τον εμβολιασμό. Επειδή η ανοσοποίηση είναι το πιο πολυσυζητημένο θέμα της περιόδου που διανύουμε καλό θα ήταν να γνωρίζουμε πώς πρέπει να διαχειριστούμε τη διαδικασία αυτή διατροφικά.

Ποια τα πιθανά συμπτώματα κατά τον εμβολιασμό;

Όλα τα εμβόλια ανεξαιρέτως είδους, μπορεί να εμφανίσουν ελαφριά συμπτώματα εντός εικοσιτεσσάρων ωρών από την ώρα της χορήγησης και υποχωρούν σε τρεις έως πέντε ημέρες. Υπάρχουν ωστόσο εμβόλια (ιλαράς, ανεμοβλογιάς) των οποίων τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν μετά από πέντε έως δέκα ημέρες. Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες των εμβολίων είναι οι εξής:Πόνος, οίδημα ή/και ερυθρότητα στο σημείο χορήγησηςΉπια αύξηση θερμοκρασίας (πυρετός)ΡίγοςΚόπωσηΠονοκέφαλοΜυοσκελετικό άλγοςΣπάνια μπορεί να εκδηλωθεί αναφυλαξία δηλαδή αλλεργική αντίδραση η οποία εμφανίζεται συνήθως είκοσι λεπτά μετά από το τσίμπημα. Μη ξεχνάτε πως οποιοδήποτε σύμπτωμα εκδηλώνεται σημαίνει πως το ανοσοποιητικό σας ξεκίνησε να χτίζει τοίχος προστασίας κατά της συγκεκριμένης ασθένειας.Ακόμη πιο σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης και ιατρική παρακολούθηση. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται σε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι δύσπνοια, πρήξιμο στο πρόσωπο ή στον λαιμό, αύξηση καρδιακού παλμού, εξανθήματα σε όλο το σώμα, ζαλάδα και αδυναμία.

Τι διατροφή να ακολουθήσω πριν από τον εμβολιασμό;

Αλκοόλ

Σύμφωνα με τα κέντρα ελέγχου επιδημιών, στους περισσότερους εμβολιασμένους θα εμφανιστούν ελαφριά και ευκόλως αντιμετωπίσιμα συμπτώματα όπως αυτά που προαναφέραμε, γι’ αυτόν τον λόγο θα ήταν ωφέλιμο να μην υπάρξει κατανάλωση αλκοολούχων ροφημάτων μερικές ημέρες πριν. Όπως γνωρίζουμε η ύπαρξη αλκοόλης στο σώμα προκαλεί αφυδάτωση με αποτέλεσμα να ενταθούν τα συμπτώματα του εμβολιασμού και να μην μπορεί το άτομο να διαχωρίσει αν πχ. οι πονοκέφαλοι ή η κόπωση προέρχονται από αφυδάτωση που προκάλεσε το αλκοόλ ή από την ίδια την ανοσοποίηση. Επίσης η κατανάλωση αλκοόλης προκαλεί στρες στο ανοσοποιητικό σύστημα με συνέπεια να μειωθεί η απόκριση του ανοσοποιητικού στην παραγωγή αντισωμάτων.

Διατροφή-Ύπνος

Αυτό που πρέπει να τηρήσουμε κατά βάση ώστε να έχει το ανοσοποιητικό μας τη μέγιστη απόκριση είναι να ξεκουραστούμε επαρκώς για τουλάχιστον δύο-τρεις ημέρες πριν από τον εμβολιασμό αλλά και να ακολουθήσουμε «στρατηγική» διατροφή. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό κλινικής μελέτης ύπνου αναφέρει πως η χαμηλή κατανάλωση φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά, ολικής αλέσεως) και υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και απλών σακχάρων (γλυκά, λιπαρά κρέατα) οδηγεί σε διατάραξη του ύπνου. Εν αντιθέσει, τροφές με πολλές φυτικές ίνες συμβάλλουν σε πιο ομαλό, ποιοτικό ύπνο. Τέλος, αποφύγετε την καφεΐνη τουλάχιστον 6 ώρες πριν από την ανοσοποίηση καθώς επίσης και τα πολλά υγρά ώστε να μην υπάρξει αϋπνία ή διακοπή του ύπνου μια ημέρα πριν.Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας οι περισσότεροι αύξησαν την κατανάλωση γρήγορων γευμάτων (fast food), τα οποία είναι πλούσια σε νάτριο, λιπαρά και πρόσθετα σάκχαρα. Από την άλλη είναι απόλυτα λογικό σε μια στρεσογόνο κατάσταση όπως o εγκλεισμός και η αβεβαιότητα της πανδημίας, να στραφεί κάποιος στα λεγόμενα comfort foods (φαγητά της «παρηγοριάς»). Το πρόβλημα που προκύπτει από την πρόσληψη τέτοιων πολύ επεξεργασμένων γευμάτων είναι ότι προκαλούν οξεία φλεγμονή’ χρόνια συστηματική φλεγμονώδης αντίδραση προκαλεί βλάβη στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ενυδάτωση

Μπορεί το νερό να μη είναι τρόφιμο, όμως δεν παύει να είναι άξιο προσοχής πριν από τον εμβολιασμό. Συστήνεται οι γυναίκες να πίνουν 2.7 λίτρα και οι άντρες 3,7 λίτρα, το 20% αυτής της ποσότητας μπορεί να προέρχεται από τα τρόφιμα ενώ το υπόλοιπο να καταναλώνεται με την μορφή υγρών (νερό, τσάι, αρωματισμένο νερό με λαχανικά-φρούτα).

Ποιος ο ρόλος της μεσογειακής διατροφής;

Είτε πρόκειται να εμβολιαστείτε είτε όχι, μια ισορροπημένη διατροφή Μεσογειακού τύπου συμβάλλει στην καλύτερη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος (συνεπώς στην παραγωγή πολλών αντισωμάτων). Έτσι μια εβδομάδα πριν αλλά και μία εβδομάδα μετά από την διαδικασία της ανοσοποίησης ακολουθήστε διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής, 4-5 μερίδες φρούτων, 4-5 μερίδες λαχανικών, ψάρι, κοτόπουλο, ξηρούς καρπούς όσπρια και γενικά τρόφιμα χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά και σάκχαρα.

Συστήνεται η νηστεία ή η κατανάλωση φαγητού πριν από τον εμβολιασμό;

Ορισμένοι μετά από τον εμβολιασμό μπορεί να έχουν λιποθυμικό επεισόδιο. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε λόγω ύπαρξης στρες είτε λόγω πόνου. Ωστόσο το λιποθυμικό επεισόδιο μπορεί να οφείλεται και σε πολύωρη νηστεία γι’ αυτό καταναλώστε τουλάχιστον ένα μικρό γεύμα πριν από το ραντεβού σας και πιείτε κάποιο ρόφημα για να έχετε καλύτερη ενυδάτωση.

Τι διατροφή να ακολουθήσεις μετά τον εμβολιασμό;

Συχνό σύμπτωμα της ανοσοποίησης είναι η ναυτία. Σε αυτή την περίπτωση είναι σκόπιμο να έχετε προμηθευτεί τρόφιμα εύπεπτα (όπως συνήθως κάνετε και σε περίοδο που νοσείτε από μια απλή ίωση/κρυολόγημα). Τέτοια τρόφιμα είναι οι σούπες λαχανικών, μπανάνες, καστανό ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά. Αποφύγετε τρόφιμα με κρέμες τυριών, τηγανιτά τρόφιμα, κρέατα καθώς επίσης και ζαχαρώδη προϊόντα.

Πώς σχετίζεται ο γλυκαιμικός δείκτης;

Σε έρευνα που έχει γίνει βρέθηκε πως μετά από εμβόλιο της γρίπης υπήρξαν διακυμάνσεις του σακχάρου σε άτομο σε Διαβήτη. Αυτό που δεν μπορεί να διευκρινιστεί με ακρίβεια είναι αν η διακύμανση αυτή προήλθε από το ίδιο το εμβόλιο ή από το στρες που προκλήθηκε στον ασθενή πριν από την προσέλευσή του στο εμβολιαστικό κέντρο. Γενικά το στρες είτε προκαλείται από κάποιο χειρουργείο, τραύμα, λοίμωξη ή από ύπαρξη στρεσογόνου παράγοντα, εμφανίζεται διακύμανση κάποιων ρυθμιστικών ορμονών. Οι πιο σημαντικές εξ΄ αυτών είναι η κορτιζόλη και η επινεφρίνη οι οποίες σε κατάσταση στρες αυξάνονται και προκαλούν με τη σειρά τους αυξομείωση του σακχάρου. Βέβαια η μικρή αυτή διακύμανση έρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα εντός 72 ωρών από την ώρα του εμβολιασμού. Για να μπορέσει ο ασθενής να διατηρήσει το σάκχαρό του σε φυσιολογικά επίπεδα θα πρέπει να το ελέγχει έως και 4-5 φορές την ημέρα ώστε να προλάβει οποιαδήποτε υπό ή υπεργλυκαιμία παρουσιαστεί.

Κλείνοντας

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως οποιοδήποτε μικρόβιο καταφέρει να εισέλθει στον ανθρώπινο οργανισμό για να μπορέσει το ανοσοποιητικό μας να ανταποκριθεί στο μέγιστο δυνατό και να το αντιμετωπίσει, θα πρέπει η κατάσταση της υγείας μας να είναι άριστη. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να τρεφόμαστε ισορροπημένα όπως ορίζει η Μεσογειακή διατροφή. Μη ξεχνάμε το σοφό ρητό του Ιπποκράτη «φάρμακο ας γίνει η τροφή μας και η τροφή μας το φάρμακό μας».

(*)Η Μιχαηλίδου Νόπη είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος και τωρινή μεταπτυχιακή φοιτήτρια (M.Sc.) στη Φροντίδα στον Σακχαρώδη Διαβήτη.

mednutrion