Ισίδωρος Ζουργός –Με αγωνία για την γλώσσα ! Μια αποκλειστική συνέντευξη

Είχαμε τη χαρά και την τύχη να παρευρεθούμε στην παρουσίαση του συναρπαστικού νέου μυθιστορήματος του σπουδαίου συγγραφέα  Ισίδωρου Ζουργού στο Monogram στο Χολαργό.

Είχαμε έτσι  την ευκαιρία να του πάρουμε μια μικρή συνέντευξη  στο πατάρι του βιβλιοπωλείου όση ώρα μικροί και μεγάλοι  συνέρρεαν στην αίθουσα για την παρουσίαση.

Ο Ισίδωρος Ζουργός ευγενικός,ανοιχτόκαρδος ,αξιαγάπητος με ένα πλατύ χαμόγελο και με φωτεινά γαλάζια μάτια κάθεται ανάμεσά μας και η κουβέντα μας αρχίζει  ξετυλίγεται σαν κουβάρι  που κυλάει μαλακά ανάμεσά μας.

Σχεδόν όλα σας τα βιβλία έχουν ένα άρωμα ιστορίας αυτό από που προκύπτει  από την αγάπη σας στην ιστορία ίσως;

Προκύπτει κυρίως από την αγάπη μου στην ιστορία ως αναγνώστης ιστορίας αρχικά και ως εμπλεκόμενος στην εκπαιδευτική διαδικασία. Με την ιστορία νομίζω ότι είναι θέμα αγάπης και πάθους για την ίδια την ιστορία. Με ενδιέφερε από πολύ νωρίς, από τότε που άρχισα να πρωτογράφω βιβλία να εμπλέξω ανησυχίες σημερινές με ιστορικούς χρόνους, με χρόνους του παρελθόντος. Οπότε αυτό γέννησε αρκετά μυθιστορήματα τα οποία άλλα μπορεί να είναι ιστορικά ή κάποια άλλα να έχουν μια σχέση μερική με την ιστορία. Υπάρχουν  μυθιστορήματα τα οποία δεν είναι ιστορικά αλλά έχουν πάντα ένα κοίταγμα στην ιστορία.

Όπως είναι και ο τίτλος του τελευταίου σας βιβλίου, που σε λίγο θα παρουσιάσετε ,το « Λίγες και μία νύχτες»  είστε και γλωσσοπλάστης  επιλέγετε πολύ ωραίους τίτλους που τραβούν τον αναγνώστη και τον προσκαλούν για να διαλέξει το βιβλίο. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για το βιβλίο αυτό δηλαδή πώς προέκυψε η έμπνευσή σας…

Αυτό το βιβλίο γεννήθηκε από την επιθυμία μου να γράψω μια ιστορία η οποία θα διαδραματίζεται σε μια υπέροχη συνοικία της Θεσσαλονίκης η οποία δεν υπάρχει πια. Είναι η συνοικία των Εξοχών. Είναι η συνοικία που εκτεινόταν από τον Λευκό Πύργο προς τα ανατολικά και έφτανε μέχρι την βίλα Αλλατίνη και το Ντεπό. Ήταν μια συνοικία η οποία ήτανε γεμάτη κυρίως από επαύλεις και βίλες στις οποίες κατοικούσε η πολυεθνική αστική τάξη της Θεσσαλονίκης. Σήμερα σώζονται αρκετά υπέροχα κτίσματα, πύργοι ολόκληροι οι οποίοι φιλοξενούσαν μια ζωή πολύ διαφορετική από αυτή που ζούμε τώρα.

Εκεί λοιπόν σ’ αυτή τη  συνοικία αποφάσισα να βάλω την υπόθεση στηριζόμενος σε ένα ιστορικό γεγονός. Στις 22 Απριλίου του 1909 έρχεται αιχμάλωτος από  τους Νεότουρκους ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ ο Β΄και τον φυλακίζουν στην βίλα Αλλατίνη η οποία είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές επαύλεις.

Μένει ο Σουλτάνος 3 χρόνια αιχμάλωτος εκεί. Τις πρώτες μέρες όμως της άφιξης οι εφημερίδες βοούν όπως καταλαβαίνετε ότι ένας Σουλτάνος ήρθε στην πόλη μας και ο κίτρινος τύπος της εποχής δημοσιεύει διάφορα μυθεύματα . Το όνομα του Αβδούλ Χαμίτ  είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην Ευρώπη γιατί είχε το προσωνύμιο ο κόκκινος σουλτάνος , ήταν υπαίτιος για πολλές σφαγές. Εδώ λοιπόν, σ αυτή την χρονική στιγμή και σε αυτή την πραγματική συνοικία βάζω ένα φανταστικό πρόσωπο τον Λευτέρη Ζεύγο που εκείνη την εποχή  είναι 11 χρονών και είναι ο γιός του κηπουρού της βίλας Αλλατίνη . Βοηθάει τον πατέρα του και ταυτόχρονα βλέπει να ξετυλίγεται ένας κόσμος μπροστά του γεμάτος  αυλικούς , αξιωματούχους , άμαξες,  χλιδή και κυρίως  το Σουλτάνο . Ο Σουλτάνος όμως επειδή έχει μια μελαγχολία, διηγείται την ζωή του το βράδυ στην κόρη ενός δικού του αξιωματούχου, του οικονομικού του συμβούλου, γιατί θέλει να φύγει από αυτή την κατάθλιψη. Άρα έχουμε ουσιαστικά αντεστραμμένες τις χίλιες και μια νύχτες…  Αυτές οι λίγες νύχτες όμως του Λευτέρη Ζεύγου ,του σημαδεύουν την ζωή γιατί γεννιέται ουσιαστικά το όραμα του να μπει σ ‘αυτόν τον κόσμο των εξοχών όχι πια ως εργάτης . Η ζωή τους όμως συνεχίζεται και ακολουθεί την μοίρα του 20 ου αιώνα με όλα τα ιστορικά γεγονότα .. Άρα λοιπόν είναι η ιστορία μια ζωής η οποία τελειώνει στα τέλη της δεκαετίας του 70. Το βιβλίο τελειώνει εκεί όπου ο Λευτέρης Ζεύγος πολύ εύπορος, είναι  γέροντας πια , τυφλός, και  στο ρετιρέ ένας άνεργος φιλόλογος του διαβάζει τα απογεύματα για να περνάει ο χρόνος του, και στον οποίο έχει αναθέσει να του γράψει την ιστορία της ζωής του. Και η μια νύχτα λοιπόν, για να το συνδέσω την υπόθεση  με τον τίτλο του βιβλίου ,είναι αυτή η στιγμή που έρχεται ο φοιτητής αυτός και του λέει πως έχω γράψει την ζωή του σε βιβλίο  και τώρα του τη  διηγείται.

Αλλά ταυτόχρονα υπάρχει μεταξύ τους μια φαγωμάρα γιατί ο ένας είναι ο πρωταγωνιστής και ο άλλος είναι ο συγγραφέας και κάθε φορά ο πρωταγωνιστής λέει μα τα πράγματα δεν έγιναν  με τον τρόπο που τα γράφεις αλλά  ο συγγραφέας λέει αυτός είναι τώρα που λέει  πώς έγιναν τα πράγματα.

Άρα λοιπόν αυτό το πράγμα είναι και μια διαλογική μελέτη επί της συγγραφής. Τί είναι γραφή; Πώς καθορίζεται η γραφή; Έχει ο συγγραφέας την πρωτοκαθεδρία; Πόσο μπορεί να καταγραφεί η ζωή ενός ανθρώπου; Αυτά σε γενικές γραμμές έχω να πω για το βιβλίο μου που μόλις κυκλοφόρησε και είναι το όγδοο κατά σειρά.

Η πρώτη σας απόπειρα ήταν το «Αναπνέοντας κιμωλία»;

Όχι, είχαν γίνει κάποιες άλλες απόπειρες με ποίηση, μικρά δοκίμια και μικρές ιστορίες και το πρώτο μυθιστόρημα το ξεκινάω το  1998 και το τελειώνω το 1991 ξεκινώ στα 24 μου και τελειώνω στα 27. Το Φράουστ είναι αυτό το πρώτο και  το οποίο αργεί να εκδοθεί γιατί δεν με ξέρει κανένας  . Εκδίδεται τελικά για πρώτη φορά και επανεκδίδεται το 1995 από τον εκδοτικό οίκο  Πατάκη  που έχει εκδώσει  και όλα μου τα βιβλία .

Έχοντας διαβάσει κάποιες κριτικές αναγνωστών σας στο διαδίκτυο  ήθελα να σας ρωτήσω πρώτα απ όλα πόσο και αν σας επηρεάζουν και σας αναφέρω δύο  εκδιαμέτρου αντίθετες  και παρακαλώ να μας τις σχολιάσετε:

Ενας αναγνώστης απορεί γιατί δεν έχετε ακόμα τιμηθεί ακόμα με Ν όμπελ Λογοτεχνίας

Και ένα αντίθετο που λέει: την ιστορία την γράφουν ιστορικοί. Ο ι συγγραφείς καλό είναι να αρκούνται στα μυθιστορήματα. Αυτό ήταν ένα σχόλιο για το βιβλίο σας «Στην σκιά της πεταλούδας».  Οι περισσότερες κριτικές είναι διθυραμβικές βέβαια και υπάρχει ‘ένα πλήθος φανατικών αναγνωστών σ. Σε  αυτό το αρνητικό σχόλιο τί θα είχατε να απαντήσετε εσείς;

Θα είχα να απαντήσω ότι ο συγκεκριμένος αναγνώστης δεν κατάλαβε ότι διαβάζει μυθιστόρημα. Το ότι ένα μυθιστόρημα μπορεί ταυτόχρονα να έχει σχέση με μερικά πραγματικά γεγονότα ή να αναπαριστά μια ιστορική εποχή δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχει μυθοπλασία μέσα στο ιστορικό περιβάλλον. Τα μυθιστορήματα ιστορικού περιβάλλοντος κάνουν ακριβώς αυτό το πράγμα. Βάζουν μικροϊστορίες  μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο. Προφανώς δεν μπορεί το ιστορικό πλαίσιο να είναι ακριβώς το ίδιο για όλους διότι η ιστορία είναι και θέμα πρόσληψης  δεν είναι σαν την επιστήμη της φυσικής . Είναι και θέμα ερμηνείας αλλά σε γενικές γραμμές συμφωνούμε  ότι τα ιστορικά γεγονότα είναι ιστορικά γεγονότα. Ότι ο Αβδούλ Χαμίτ ήρθε αιχμάλωτος αυτό είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός.

Φροντίζω πάντα στα βιβλία μου η σχέση μου με την ιστορία να μην είναι προσωπική, ότι εγώ διηγούμαι την ιστορία αλλά η ιστορία να αναδύεται από την καθημερινότητα των ηρώων.

Η έμπνευση σας συνήθως από πού προκύπτει ;

Η έμπνευση κατά την δικιά μου εκδοχή έρχεται τυχαία και από κει και πέρα προφανώς και οι αναγνώσεις είναι έμπνευση. Δηλαδή συμβάλλουν κι αυτές στο να επινοείς αλλά για την έμπνευση έχω μιλήσει στο παρελθόν και σε πολλές συνεντεύξεις. Η έμπνευση μην φανταστείτε ότι είναι ένα ευτύχημα που πέφτει από τον ουρανό. Είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχούς αφοσίωσης του καλλιτέχνη απέναντι στο αντικείμενο με το οποίο ασχολείται ,η έμπνευση δεν πρόκειται ποτέ να επισκεφτεί κάποιον άνθρωπο ο οποίος υποαπασχολείται με την τέχνη. Θέλει να έχει το πάθος και σαν να νιώθει η έμπνευση την αγάπη και το πάθος είναι η επιβράβευση αυτής της συνεχούς αφοσίωσης

Τι έχετε να πείτε για την ροζ λογοτεχνία;

Εννοείτε την εύπεπτη λογοτεχνία, την λογοτεχνία της παραλίας, κατ αρχήν δεν την διαβάζω όχι γιατί την σνομπάρω αλλά γιατί την βαριέμαι. Δεν μπορώ να διαβάζω  έναν λόγο που μου θυμίζει τηλεοπτικά σήριαλ πάρα πολύ εύκολα  γιατί θεωρώ ότι η τέχνη του λόγου πρέπει να έχει την προσωπική πνοή και κυρίως πρέπει να έχει μια αγωνία για την γλώσσα. Αν δεν διακρίνω εγώ μια αγωνία για την γλώσσα τότε δεν με αφορά. Πιθανώς κάποιοι άνθρωποι να χρειάζονται πχ, στην παραλία τον Ιούλιο ένα εύπεπτο ανάγνωσμα , μια εφημερίδα πολύ ελαφριά… Αυτή η δουλειά εμένα δεν με αφορά και δεν τη διαβάζω. Εκείνο το οποίο θα ήθελα όμως ως  συγγραφέας και ως λογοτέχνης, που νομίζω πως είμαι ,είναι να μην μπαίνουν όλα στο ίδιο σακί γιατί πάρα πολλές φορές βλέπω να συνυπάρχουν από αριστουργήματα λογοτεχνίας συγγραφέων στο ίδιο ράφι, στην ίδια ιστοσελίδα με εύπεπτα μυθιστορήματα από αυτά που γράφονται δύο κάθε χρόνο. Θα  παρακαλούσα όλους να έχουν την ευαισθησία ενός στοιχειώδους διαχωρισμού.

Επειδή  είναι Παγκόσμια ημέρα βιβλίου θα ήθελα να σας ρωτήσω από τα δικά σας βιβλία ποιό είναι το αγαπημένο σας και ποιός είναι ο αγαπημένος σας συγγραφέας

Δεν το συνηθίζω να  το λέω για τα δικά μου τα βιβλία αν και ομολογώ ότι κρυφές αγάπες έχω .Στους αγαπημένους συγγραφείς οι αναγνωστικές μας προτιμήσεις αλλάζουν με τα χρόνια. Αν με ρωτούσατε πριν χρόνια θα σας έλεγα ότι σαν το Ιούλιο Βερν δεν υπάρχει κανείς μετά θα σας απαντούσα ότι σαν τον Καζαντζάκη δεν υπάρχει κανείς θα μπορούσα να σας πω ότι έχω πολύ μεγάλες οφειλές στην πεζογραφία του μεσοπολέμου και επίσης στους ρώσους κλασικούς τους οποίους λατρεύω. Θεωρώ ότι αυτοί είναι δύο πυλώνες. Πολύ συχνά αναφέρω επίσης και την αμερικάνικη λογοτεχνία των μεγάλων δρόμων ας πούμε και μια ιδιαίτερη συμπάθεια στους Ιρλανδούς οι οποίοι επίσης έχουν σημαντική συνεισφορά.

Το τελευταίο βιβλίο που έχετε διαβάσει και σας έχει κάνει εντύπωση;

Ήταν ένα πολύ σκληρό βιβλίο αλλά πολύ πραγματικό Το δέντρο από  καπνό το οποίο απέσπασε το Εθνικό Βραβείο των Ηνωμένων Πολιτειών το 2007. Είναι ένα βιβλίο για τον πόλεμο στο Βιετνάμ πολύ αληθινό και δραματικό.

Βιωματικό;

Απ ότι έχω καταλάβει πρέπει να είναι βιωματικό  αν και στο βιογραφικό δεν δηλώνεται με κάποιο τρόπο αλλά οι λεπτομέρειες του πολέμου και η μέσα ματιά της κατάστασης είναι τέτοια που θεωρώ  αδιανόητο κάποιος να μπορεί να μπει τόσο βαθιά ότι δεν μπορεί κάποιος να μπει τόσο βαθιά εκτός αν έχει κάποιο προσωπικό βίωμα.

Ξέρετε αυτό που μου συμβαίνει είναι ότι δεν μπορώ να παρακολουθήσω τις καινούργιες εκδόσεις για αυτό και με βρίσκετε να μιλάω για βιβλία για τα οποία ήδη αρκετός κόσμος έχει μιλήσει ή έχουν καταξιωθεί  και αυτό γίνεται γιατί απασχολούμαι αναγνωστικά πολύ όταν μαζεύω υλικό για τα δικά μου τα βιβλία οπότε έχω αυτό που λέω εγώ σταβλισμένη ανάγνωση

Στα μικρά παιδιά τα οποία διδάσκετε κάνετε κάτι στα μαθήματα σας για να τους υποδαυλίσετε  το ενδιαφέρον για την λογοτεχνία

Τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως με βάση το παράδειγμα και αυτό σημαίνει ότι αν διαισθάνονται και ξέρουν ότι οι δάσκαλοι τους αγαπούν τα βιβλία θα έρθουν πιο κοντά. Από κει και πέρα το πρώτο και βασικό είναι αυτό . Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να υπάρχουν πάντα βιβλία στη τάξη με κάποιο τρόπο. Βιβλία της τάξης, βιβλία δικά μου, βιβλία δικά τους. Τα δώρα οι κληρώσεις των δώρων φροντίζουμε να είναι πάντα βιβλία κι επίσης υπάρχουν και προγράμματα αναγνωστικά τα οποία γίνονται όπως και προσκλήσεις συγγραφέων .

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε για ώρα πολλή ακόμα αυτή την τόσο ενδιαφέρουσα συνέντευξη αλλά είναι η ώρα να ξεκινήσει η παρουσίαση και ο συγγραφέας να συναντήσει τους θαυμαστές του που έχουν κατακλύσει το βιβλιοπωλείο.

Η παρουσίαση και η συζήτηση που ακολούθησε πρόσφεραν σε όλους μια απολαυστική βραδιά που ολοκληρώθηκε με την υπογραφή των βιβλίων από τον Ισίδωρο Ζουργό.

Ευχαριστούμε την Ιωάννα Πετρίδου ,του Monogram, για την ξεχωριστή εκδήλωση που μας έφερε σε επαφή με έναν τόσο αξιόλογο δημιουργό.

Στο Monogram μπορείτε να βρείτε όλα τα βιβλία του Ισίδωρου Ζουργού.