Τελικά, είναι ο «κόκκινος» Άγιος Βασίλης δημιούργημα της Coca Cola;

Ο Άγιος Βασίλης αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς φιγούρες παγκοσμίως και είναι συνδεδεμένος με την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Μπορεί ωστόσο ο χαρακτήρας αυτός να είναι τόσο γνωστός, δεν ισχύει το ίδιο όμως και για την ιστορία του. Κι αυτό γιατί υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω του, οι οποίοι ως επί το πλείστον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Ο πιο διαδεδομένος εξ αυτών, είναι το ότι ο κόκκινος Άγιος Βασίλης αποτελεί δημιούργημα της Coca Cola.

Αν και η εταιρεία αναψυκτικών έχει βοηθήσει πάρα πολύ στη διάδοση της φιγούρας του Άγιου Βασίλη όπως την ξέρουμε σήμερα -παχουλός με κόκκινη στολή και άσπρη γενειάδα- δεν μπορεί να αποδοθεί στην ίδια και η δημιουργία αυτής.

Η αλήθεια είναι ότι η μορφή του Άγιου Βασίλη έχει διαμορφωθεί με το πέρασμα των χρόνων και δεν μπορεί να αποδοθεί σε ένα μόνο άτομο ή εταιρεία.

Ο Άγιος Νικόλαος και ο “Father Christmas”

Για να ανακαλύψουμε την πραγματική ιστορία του “Santa Claus”, πρέπει αρχικά να δούμε την ιστορία δύο προπατόρων του. Του Αγίου Νικολάου και του Πατέρα των Χριστουγέννων.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης, αλλά και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Έζησε τον 4ο αιώνα μ.Χ. στα Μύρα της Λυκίας. Κατά την παράδοση, ο Άγιος Νικόλαος υπήρξε προστάτης των φτωχών, ενώ έδινε και δώρα σε παιδιά και απόρους, συνήθως στα κρυφά, χωρίς να αποκαλύπτει την ταυτότητά του.

Ο Άγιος Νικόλαος ήταν πολύ αγαπητό πρόσωπο στη δύση και ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ολλανδία. Κατά το 18ο αιώνα, Ολλανδοί άποικοι, έφεραν τον (”Sinter Klaas” κατ`αυτούς) στο νέο κόσμο.

Η μορφή αυτή, λοιπόν, έγινε ένα με τον “Father Christmas” που αποτελεί το παραδοσιακό αγγλικό όνομα για την προσωποποίηση των Χριστουγέννων. Είναι επίσης γνωστός ως “Christmas gift bringer”. Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ έβαλαν τη δική τους “πινελιά” κι έτσι ο “Saint Nicholaus” έγινε “Santa Claus”.

Το χρώμα της στολής

Το κόκκινο χρώμα στη στολή του “Santa Claus” πιστεύεται ότι προέρχεται αρχικά από την απεικόνιση του Αγίου Νικολάου, ο οποίος φορούσε κόκκινα ράσα (το κόκκινο αποτελούσε το χρώμα που φορούσαν κληρικοί ή μοναχοί):

Αν και είναι γεγονός ότι ο Άγιος Βασίλης απεικονίζονταν και με άλλα χρώματα, το κόκκινο ήταν το καθιερωμένο πολύ πριν η Coca Cola ξεκινήσει τις διαφημιστικές της καμπάνιες την δεκαετία του `30.

Υπάρχουν αρχεία που δείχνουν τον “Santa Claus” να φοράει διάφορα χρωματιστά κοστούμια, αλλά το κόκκινο ήταν μακράν το πιο δημοφιλές και αποτέλεσε την κλασική στολή Άγιου Βασίλη.

Για παράδειγμα, δείτε τις παρακάτω εικόνες οι οποίες χρονολογούνται από το 1925:

Αλλά και αυτήν, που προέρχεται από δημιουργία στις αρχές του 1900:

Πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω, και συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου 1866, το εβδομαδιαίο περιοδικό Χάρπερ δημοσίευσε μια σειρά κινουμένων σχεδίων σχετικά με τον Άγιο Βασίλη και τα Χριστούγεννα.

Ο καλλιτέχνης των εν λόγω σκίτσων Thomas Nast, ίσως ευθύνεται περισσότερο από κάθε άλλο άτομο για τη διάδοση της φιγούρας του Άγιου Βασίλη. Τα σκίτσα του, με τον παχουλό κύριο με τη γενειάδα και τα δώρα έγιναν ευρέως γνωστά και η μορφή που δημιούργησε -και θυμίζει την εικόνα που έχουμε σήμερα για τον “Santa Claus” αναπαράγεται μέχρι τις μέρες μας.

Πριν το Nast, διαφορετικές περιοχές, εθνοτικές ομάδες και καλλιτέχνες παρουσίαζαν τον Άγιο Βασίλη με διάφορους τρόπους. Ένα σκίτσο στο Εβδομαδιαίο Harper από το 1858 τον δείχνει χωρίς γενειάδα πάνω σε ένα έλκηθρο να κρατάει μια γαλοπούλα.

Ωστόσο, ο Thomas Nast έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάδοση της εικόνας ενός ευχάριστου, εύσωμου άνδρα σε ένα κόκκινο με γούνα κοστούμι να παραδίδει παιχνίδια από το εργαστήρι του στον Βόρειο Πόλο. Αυτό επιτεύχθηκε μέσα από το έργο του στις σελίδες του εβδομαδιαίου Harper, τη συμβολή του σε άλλες εκδόσεις, καθώς και στις Χριστουγεννιάτικες κάρτες στη δεκαετία του 1870 και του 1880 που βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στην προσωπογραφία που δημιούργησε.

Κλείνοντας, ας δούμε τι απαντάει η ίδια η Coca Cola στην ερώτηση: “ο Άγιος Βασίλης φοράει κόκκινα επειδή αυτό είναι το χρώμα της εταιρείας;”:

“Όχι. Πριν εφευρεθεί η Coca-Cola, ο Άγιος Βασίλης (St Nick) είχε εμφανιστεί σε πολλές εικόνες και βιβλία φορώντας κόκκινο παλτό”.

( observer)